Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã và đang tác động sâu rộng đến mọi ngành nghề trong xã hội. Tài chính - Ngân hàng cũng không nằm ngoài guồng ảnh hưởng đó. Hầu hết các NHTM Việt Nam đã triển khai digital banking ở giai đoạn 2, cho thấy ngành NH đang nổ lực thích nghi với xu thế mới
Vấn đề nguồn nhân lực ngành TC – NH đáp ứng cho nhu cầu mới đang rất thiếu. Theo các chuyên gia dự báo, giai đoạn 2020 - 2025, nhu cầu nhân lực cấp cao cho ngành Tài chính - Ngân hàng tăng 20% mỗi năm. Riêng tại TP.HCM, nhu cầu nhân lực nhóm ngành này đến năm 2025 chiếm tỉ trọng 5% (khoảng 15.000 lao động) tổng số việc làm cần tuyển hàng năm. Theo Ông Trần Anh Tuấn - Chuyên gia dự báo nguồn nhân lực TP.HCM cho biết, do tính chất rộng lớn của ngành bao gồm nhiều lĩnh vực khác nhau như: tài chính doanh nghiệp, ngân hàng, tài chính thuế, tài chính bảo hiểm... mà nhu cầu nhân lực cho ngành này luôn nằm trong "top" đầu. Tuy nhiên, hiện nay nhà tuyển dụng đang đặt ra yêu cầu về chuyên môn sử dụng công nghệ ngày càng cao. Do đó, việc chú trọng đào tạo nhân lực ngành này theo hướng đưa các kiến thức mới trong lĩnh vực 4.0 vào ngành học là rất quan trọng.
Báo cáo gần đây của McKinsey, cho thấy nhu cầu về nguồn nhân lực ngành tài chính chuyên nghiệp gia tăng và đến 2030 khoảng 8-9%, với các vị trí công việc sẽ mới hoàn toàn, nhiều vị trí công việc hiện tại sẽ chuyển hóa đáp ứng sự thay đổi của công nghệ. Diễn đàn Kinh tế thế giới (2020) (World Economic Forum – WEF) nhận định, sẽ có khoảng 65% công việc mới xuất hiện trong tương lai liên quan đến những ngành nghề sản sinh từ các mạng công nghiệp (CMCN) 4.0, tài chính công nghệ - FinTech, và đó là xu hướng. Lĩnh vực ngân hàng đã và đang có chiến lược tái cấu trúc về mặt số hóa hệ thống, từ việc vận dụng các nền tảng số trong quản lý và giao dịch. Tại Việt Nam chính là hệ thống LiveBank có sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI), đang dần thay thế các giao dịch viên truyền thống.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã có kế hoạch chuyển đổi số cho ngành ngân hàng đến năm 2025, với ngành dịch vụ tài chính đóng vai trò tiên phong cho quá trình số hóa toàn diện và lấy con người làm trung tâm. Khi đó, các ngân hàng không chỉ hợp tác, liên kết với các doanh nghiệp công nghệ trong nước, mà phải mở rộng ra phạm vi toàn cầu, nhằm hướng đến đội ngũ lao động đủ khả năng tiếp thu và ứng dụng những công nghệ chuyển giao, công nghệ mới cho Việt Nam.
Kết quả khảo sát từ PwC Việt Nam năm 2020 đối với các tổ chức dịch vụ, tài chính đã cho thấy có 49% nhân viên e ngại rằng sẽ bị mất việc vì hệ thống tự động hóa và bày tỏ nguyện vọng nâng cao kiến thức, đặc biệt là lĩnh vực tài chính công nghệ. Điều này hàm ý tồn tại vấn đề thừa nhân sự truyền thống, thừa nơi tuyển dụng, nhưng lại thiếu nguồn nhân lực có trình độ cao và đạt chất lượng quốc tế. Một số ngân hàng tham gia khảo sát cho biết sẽ cắt giảm 20-30% nhân viên đến hết năm 2022. Xu hướng thay đổi này đòi hỏi nguồn nhân lực trong tương lai phải có kỹ năng về công nghệ và khả năng tiếp cận thị trường quốc tế.
Ngành NH – tất cả mọi người có liên quan đến lĩnh vực Banking (hoạt động giao dịch kinh doanh ngân hàng): từ các cấp lãnh đạo, quản trị và giám sát (governance), quản lý điều hành (management) đến mọi cấp nhân viên thừa hành (gọi chung là banker) cần phải chuẩn bị và thay đổi để có thể chuyển đổi một cách hiệu lực (quy trình hoạt động giao dịch kinh doanh ngân hàng theo hướng Digital Banking.
Trước nhu cầu nhân lực lớn về ngành TCNH, đặc biệt là khả năng sử dụng công nghệ 4.0 cho thấy ngành TCNH của các trường đại học cần phải điều chỉnh chương trình đào tạo theo hướng tích hợp công nghệ và đáp ứng quá trình quốc tế hóa chương trình đào tạo. Chương trình đào tạo bổ sung thêm những nội dung về ứng dụng công nghệ, mô hình hóa và tài chính định lượng… để đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động.
Hiện nay Khoa KTTC VHU đang xây dựng các học phần và biên soạn bài giãng, giáo trình dựa trên những tài liệu, sách mới nhất về Digitalbanking và Fintech được đánh giá cao trên thế giới để đáp ứng cho nhu cầu nguồn nhân lực Ngân hàng thương mại trong tiến trình số hóa.
Nhóm Nghiên cứu TCNH Khoa KTTC